Bất bình đẳng và chi tiêu cho COVID-19 thúc đẩy việc suy nghĩ lại về cách thu được lợi nhuận doanh nghiệp lớn hơn.

Các công ty Big Tech hoạt động trên toàn cầu thường có tài sản trí tuệ và các tài sản khác nằm ở các quốc gia có thuế suất doanh nghiệp thấp. Ảnh: Nikkei Asian Review.

Theo Nikkei Asian Review, tỉ lệ gánh nặng thuế trung bình đối với các công ty công nghệ hàng đầu của Mỹ, được gọi chung là “Big Four” – Google, Apple, Facebook và Amazon – là khoảng 15%. Con số này tương đương khoảng 60% mức trung bình trong số hơn 50.000 công ty lớn trên toàn cầu.

Hệ thống thuế thu nhập doanh nghiệp hiện tại không thích ứng được với nền kinh tế số hóa, vì nó không thể hạch toán đầy đủ các tài sản vô hình. Việc cắt giảm thuế cạnh tranh giữa các quốc gia đã trở nên gay gắt, một phần là do việc mở rộng tài khóa được thực hiện để đối phó với đại dịch COVID-19. Các nhà hoạch định chính sách trên khắp thế giới cho rằng nhu cầu ngày càng tăng đối với các quy tắc thuế toàn cầu.

Phân tích dữ liệu tài chính từ khoảng 57.000 công ty lớn trên thế giới, tính toán tỉ lệ gánh nặng thuế của họ bằng cách chia “thuế doanh nghiệp” về mặt kế toán bằng lợi nhuận trước thuế của họ. Sau đó, so sánh tỉ lệ thuế trung bình giữa năm 2018 và năm 2020.

Tỉ lệ trung bình của Alphabet, Apple, Facebook và Amazon là 15,4%, thấp hơn 9,7% so với mức trung bình toàn cầu của tất cả các công ty là 25,1%.

Giáo sư Reuven S. Avi-Yonah tại Đại học Luật Michigan cho biết: gánh nặng thuế đối với các công ty Big Tech là thấp vì “lợi nhuận của họ gần như hoàn toàn đến từ những thứ vô hình có thể dễ dàng nằm ở các khu vực pháp lý thuế thấp”.

Các công ty Internet cung cấp dịch vụ trên khắp thế giới thường duy trì tài sản trí tuệ và các tài sản khác ở các quốc gia có thuế suất doanh nghiệp thấp, đồng thời thu lợi nhuận dưới dạng phí cấp phép từ các quốc gia khác nhau. Điều này cho phép họ giảm thiểu gánh nặng thuế tổng thể. Cụ thể, Google, Apple và Facebook, đều có trụ sở chính ở châu Âu và các hoạt động khác ở Ireland – nơi thuế suất doanh nghiệp ở mức thấp chỉ 12,5%.

Gánh nặng thuế đối với Big Tech thấp hơn các công ty khác. Ảnh: FactSet.

Do đó, việc số hóa nền kinh tế đã dẫn đến sự chênh lệch ngày càng lớn về gánh nặng thuế mà các công ty thuộc các lĩnh vực kinh doanh khác nhau phải đối mặt.

Chẳng hạn như, gánh nặng trung bình trong các ngành hàng điện, ô tô, máy móc, hóa chất, vật liệu và năng lượng là 30,7%, gần gấp đôi so với các công ty công nghệ trong Big Four. Tỉ lệ này đứng đầu 20% đối với nhiều công ty trong 5 ngành, cụ thể như trường hợp của Toyota Motor chiếm 24,8%. Tỉ lệ gánh nặng trung bình đối với các công ty Nhật Bản là 28,3%.

Tuy nhiên, Giáo sư Mindy Herzfeld cho rằng, mô hình kinh doanh của các công ty đang thay đổi đáng kể và luật thuế hiện hành vẫn chưa thể đáp ứng với sự thay đổi này.

Các công ty Big Tech rất thích ý tưởng hài hòa thuế toàn cầu. Phó chủ tịch Karan Bhatia phụ trách các vấn đề chính phủ và cộng đồng của Google cho biết: “Trong 10 năm qua, mức thuế toàn cầu nói chung của Google là hơn 23%, phù hợp với mức trung bình theo luật định là 23,7% đối với các thành viên của Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế”.

Trong khi đó, Apple cũng khẳng định rằng các khoản thanh toán thuế của họ là hợp pháp. Công ty cho rằng: là người đóng thuế lớn nhất trên thế giới, Apple trả từng USD mà họ nợ ở mọi quốc gia trên thế giới. Tiếp đó, Amazon cho biết: họ nộp thuế tuân thủ các luật và quy định liên quan ở tất cả các quốc gia và khu vực nơi họ kinh doanh. Riêng, Facebook từ chối bình luận.

Các quốc gia tiếp tục cắt giảm thuế suất doanh nghiệp. Ảnh: OECD.

Tỉ lệ đóng góp của thuế doanh nghiệp vào tổng thu thuế đã giảm ở nhiều quốc gia. Trước đây, thuế thu nhập doanh nghiệp tính theo tỉ trọng tổng sản phẩm quốc nội ở Mỹ dao động quanh mức 2% kể từ năm 1990, nhưng đã giảm xuống dưới 1% vào năm 2019. Ở Anh và Ý, con số trên đã giảm xuống dưới 3%.

Tại Nhật, tỉ trọng thuế doanh nghiệp trên GDP vẫn ở mức 4%, mặc dù nó đã giảm khoảng 2% kể từ năm 1990.

Các quốc gia đã và đang cạnh tranh cắt giảm thuế suất doanh nghiệp trong nỗ lực thu hút các công ty toàn cầu. Những lần cắt giảm liên tiếp này đã làm nhẹ gánh nặng của các doanh nghiệp khi đặt trụ sở ở các nước.

Doanh thu từ thuế doanh nghiệp giảm đáng kể ở các quốc gia lớn. Ảnh: OECD.

Trong khi đó, các công ty, đặc biệt là ở Mỹ và châu Âu, đã chi tiền thuế chủ yếu bằng cách thưởng cho các cổ đông thông qua việc mua lại cổ phiếu và các phương tiện khác. Điều này đã góp phần làm gia tăng sự giàu có và bất bình đẳng thu nhập.

Tuy nhiên, mọi chuyện có vẻ đã thay đổi kể từ đầu năm nay. Tổng thống Mỹ Joe Biden đang lên kế hoạch tăng thuế doanh nghiệp, một phần để trang trải gói chi tiêu khổng lồ mà chính quyền Mỹ đã thúc đẩy để đối phó với suy thoái kinh tế do đại dịch COVID-19. Với việc Vương quốc Anh và các nước khác có những động thái tương tự, xu hướng cắt giảm thuế trên toàn cầu cuối cùng có thể phải dừng lại.

Theo Nhịp Cầu Đầu Tư